15. Feministisch advocate veroordeeld voor geslachtsdiscriminatie

Advocate mag mannelijke cliënt niet per definitie weigeren
Bron: Jurofoon; 17 oktober 2005

Een advocate weigerde een man juridische bijstand omdat ze uitsluitend voor vrouwen werkt, maakt een verboden onderscheid op grond van geslacht, aldus de Commissie Gelijke Behandeling. De advocate ziet het probleem niet zo: ze vergelijkt zich met een kapper die alleen dames knipt.

De meeste advocaten zijn gespecialiseerd in bepaalde rechtsgebieden, zoals arbeidsrecht of strafrecht. De advocate in kwestie richtte zich op haar specialisatie: "vrouw en recht". Ze werkt alleen voor vrouwen en weigert dan ook uit principe mannelijke cliënten te helpen. Toen een man haar in een alimentatiezaak om juridische hulp vroeg, werd hem medegedeeld dat zij hem niet kan bijstaan.

De advocate vindt dat ze mannen mag weigeren. Vrouwen beleven een echtscheiding anders dan mannen. Optreden voor zowel vrouwen als mannen betekent dat steeds geswitcht dient te worden tussen twee werelden. Door zich te concentreren en op één wereld kan de advocate cliënten beter bijstaan. De advocate kan met vrouwelijke emoties beter omgaan, daarom sluit ze bepaalde mensen op basis van relevante kenmerken uit van haar diensten. Het afwijzen van de klant is volgens haar 'te vergelijken met een dameskapper die slechts dames knipt.'

Volgens de advocate roept een echtscheiding bij vrouwen andere emoties op dan bij mannen. Terwijl vrouwen graag zekerheid over de verzorging van de kinderen willen krijgen, zouden mannen vooral aan de hoogte van de alimentatie en de verdeling van de gemeenschap van goederen denken.

De man was het absoluut niet eens met de advocate. Hij wijst erop dat mannen bij echtscheiding en alimentatie vaak aan het kortste eind trekken en dat van een achterstandspositie van vrouwen geen sprake is. De man voelde zich gediscrimineerd en diende een klacht in bij de Commissie Gelijke Behandeling (CGB).

De CGB vroeg de Nederlandse Orde van Advocaten om advies, waaruit bleek dat een advocaat de vrijheid heeft zaken al dan niet in behandeling te nemen en dat "vrouw en recht" een erkend juridisch specialisme is. Een dergelijke advocaat moet zich kunnen richten op een specifieke groep cliënten, in dit geval vrouwen.

Een advocaat heeft een zekere mate van vrijheid om een zaak wel of niet aan te nemen. Maar het geslacht van de cliënt mag daarbij geen rol spelen, net zo min als bijvoorbeeld zijn etnische afkomst.

Advocaten zijn op zich niet verplicht elke zaak aan te nemen die zich aandient. Er kunnen tal van redenen zijn om dat niet te doen, zoals tijdelijke overbelasting of persoonlijke afkeer van een cliënt en zijn daden.

De Advocatenwet bepaalt dat een rechtszoekende die geen advocaat kan vinden omdat hij of zij wordt afgewezen, de deken van advocaten kan verzoeken een advocaat aan te wijzen. De aangewezen advocaat is dan verplicht de cliënt aan te nemen.

De CGB gaf de man gelijk. De advocate had geen redenen gegeven waarom vrouwen een echtscheiding anders ervaren dan mannen. Haar stelling dat per definitie geen vertrouwensband kan bestaan wegens het geslacht van de cliënt, is volgens de CGB in strijd met de gelijkebehandelingswetgeving.

Over de vergelijking met een dameskapper: er zijn uitzonderingen mogelijk op de Algemene Wet Gelijke Behandeling, zoals een kapper die alleen dames knipt. Dit omdat er nu eenmaal vrouwenkapsels en herenkapsel zijn. Dit gaat echter niet op voor juridische dienstverlening.

--------------------------------------------

Verweerster maakt verboden onderscheid op grond van geslacht door verzoeker geen juridische bijstand te verlenen omdat hij een man is.
Bron: Commissie Gelijke Behandeling; Oordeel 2005-169; Samenvatting; 13 september 2005

- Volledig oordeel 2005-169

Samenvatting oordeel:
Verzoeker had een advocaat nodig die hem zou kunnen bijstaan in een lopende zaak. In dat kader heeft hij telefonisch contact opgenomen met verweerster. Bij het horen van zijn naam heeft verweerster verzoeker medegedeeld dat zij hem niet kan bijstaan omdat zij alleen voor vrouwen werkt. Verzoeker is van mening dat verweerster hiermee onderscheid op grond van geslacht heeft gemaakt. Verweerster is van mening dat zij geen verboden onderscheid op grond van geslacht maakt. Voor advocaten bestaat geen rechtsplicht om een ieder die daarom verzoekt rechtsbijstand te verlenen. Vrouwen beleven een echtscheiding anders dan mannen.

Optreden voor zowel vrouwen als mannen betekent dat steeds geswitcht dient te worden tussen twee werelden. Door zich te concentreren op één wereld kan verweerster zich specialiseren en cliënten beter bijstaan. Verweerster kan met vrouwelijke emoties beter omgaan. Daarom sluit verweerster bepaalde mensen op basis van relevante kenmerken uit van haar diensten. De Commissie heeft de Nederlandse Orde van Advocaten (hierna, de Orde) om advies gevraagd. De Orde is van oordeel dat een advocaat de vrijheid heeft zaken al dan niet in behandeling te nemen. Voorts beschouwt de Orde vrouw-en-recht als juridisch specialisme.

Deze specialisatie brengt met zich mee dat advocaten zich moeten kunnen richten op een bepaalde groep van cliënten, in casu vrouwen. De Commissie constateert dat verweerster op geen enkele wijze nader heeft onderbouwd waarom vrouwen een echtscheiding anders beleven dan mannen. De stelling dat de vertrouwensband tussen een advocaat en cliënt per definitie niet kan bestaan vanwege iemands geslacht geeft blijk van ongefundeerde vooronderstellingen, en is in die zin strijdig met de doelstellingen van de gelijkebehandelingswetgeving. Er zijn ook geen wettelijke uitzonderingen van toepassing op het handelen van verweerster.

Daarom oordeelt de Commissie - in afwijking van het advies van de Orde - dat verweerster direct onderscheid op grond van geslacht maakt door verzoeker geen juridische bijstand te verlenen.