560a. Handleiding Aangifte Onttrekking Ouderlijk Gezag (art 279) bij niet nakomen omgang bij gezamenlijk gezag

Aangifte Onttrekking Ouderlijk Gezag (art 279) bij niet nakomen omgang bij gezamenlijk gezag

• Stappenplan aangifte (1)
• Stappenplan aangifte (2)
• Eerste uitspraak Hoge Raad (8 februari 2005)
• Tweede uitspraak Hoge Raad (15 februari 2005)
• Aanbeveling Nationale Ombudsman aan Politie (Rapport 2007/034)
• Moeder voor het eerst vervolgd door justitie bij niet-nakomen omgang : 15 december 2008, Leeuwarden
• Niet-nakomen 'omgang': Ervaringsverslag aangifte onttrekking

Handleiding aangifte doen bij niet nakomen omgangsregeling

Peter Tromp

Sinds 15 februari 2005 heeft een arrest van de Hoge Raad het mogelijk gemaakt om - bij het niet nakomen van de beschikte omgangsregeling in een situatie van gezamenlijk gezag - tegen de ouder die zich niet aan een door de rechter beschikte omgangsregeling houdt bij politie en justitie aangifte te doen wegens "Onttrekking aan de ouderlijke macht" (Artikel 279 Sr.) als strafbaar feit.

Onderstaande praktijkhandleiding werd ingezonden door een vader met gezamenlijk gezag die zelf in de praktijk bij niet-nakoming van de omgangsregeling door zijn ex, tegen de moeder aangifte bij de politie deed. Zijn aangifte is opgenomen door de politie en vervolgd door justitie.

We roepen anderen die sinds 15 februari 2005 gebruik gemaakt hebben van deze mogelijkheid om aangifte te doen om hier op deze website rapport te doen van hun ervaringen met politie, justitie en rechtbanken in de afhandeling van hun aangifte. U kunt uw ervaringen direct op deze website publiceren door gebruik te maken van de commentaarmogelijkheid onderaan dit artikel.

Op grond van de vele aan ons gerapporteerde ervaringen in de afgelopen jaren met het doen van aangifte bij het niet nakomen van een door de rechter beschikte omgangsregeling heb ik inmiddels de volgende uitgebreide handreiking samengesteld.

Praktijkhandleiding "aangifte doen bij het niet nakomen van de omgangsregeling". Onttrekking aan de ouderlijke macht Artikel 279 Sr.

1. Het verdient aanbeveling om voorafgaand of parallel aan het doen van aangifte van onttrekking - met hulp van uw advocaat - eerst een civiele procedure (zgn. Kort Geding) te voeren met een verzoek om civiele handhaving van de beschikte maar niet-nagekomen omgangsregeling

De kans dat de strafrechter de Officier van Justitie niet-ontvankelijk verklaart bij de strafvervolging van uw aangiften van onttrekking (Art. 279 Sr) wordt iets groter, als u als benadeelde ouder voorafgaand niet eerst een civiel rechtelijke procedure (zgn. Kort Geding) heeft gevoerd, waarin u om civiele handhavingsmiddelen (dwangsom, civiele gijzeling, omgangs-OTS (*) etc.) voor de beschikte maar niet-nagekomen omgangsregeling gevraagd heeft en deze vervolgens - zoals de praktijkervaring leert - weinig tot niets hebben geholpen.

Dit zou nog steeds een gevolg zijn van een zinsnede uit een brief van 4 december 2002 van de Minister van Justitie die werd geschreven in het kader van de toenmalige debatten in de Tweede Kamer als wetgever over de scheidings- en omgangsproblematiek. Daarin valt te lezen:

Strafbaarstelling van het niet nakomen van een omgangsregeling
Ten aanzien van de aanbeveling een strafbepaling in de wet op te nemen sluit ik mij aan bij het door mijn voorganger ingenomen standpunt hiervan af te zien, onder meer omdat hiermee een handhavingsverplichting wordt geschapen, die onvoldoende toegevoegde waarde heeft ten opzichte van het middel van (civielrechtelijke) lijfsdwang (art. 585 Rv). We beschikken zoals eerder vermeld al over een uitgebreid scala aan civiele dwangmaatregelen. Ik wil bovendien benadrukken dat ik het strafrecht beschouw als ultimum remedium en geen geëigend middel acht om deze problematiek op te lossen.

Deze zinsnede is naar onze mening echter inmiddels door de jurisprudentie in de rechtspraktijk achterhaald als gevolg van de latere uitspraken van de Hoge Raad uit 2005, waarin het niet-nakomen van de beschikte omgang bij gezamenlijk gezag inmiddels wel strafbaar verklaard werd conform Art. 279 Sr. En een strafbaar feit blijft een strafbaar feit dat ook vervolging bij de strafrechter verdient. De eis van sommige strafrechters voor ontvankelijkheid van de Officier van Justitie bij de strafvervolging, dat eerst een civiele procedure gevoerd moet zijn, jaagt ouders ons inziens daarom geheel onnodig op hoge eigen advocaat- en procedurekosten, terwijl de wederpartij daarbij vaak op een toevoeging opereert en op kosten van de Nederlandse staat weer beroep aantekent. Dit heeft grote rechtsongelijkheid tot gevolg, waarvan de kinderen het slachtoffer worden.

Toch adviseren we u indien mogelijk het zekere voor het onzekere te nemen en eerst met uw advocaat een civiel rechtelijke Kort-Geding-procedure te voeren, waarin u om civiele handhavingsmiddelen (dwangsom, civiele gijzeling, omgangs-OTS (*) etc.) voor de beschikte maar niet-nagekomen omgangsregeling vraagt.

(*) Omgangs-OTS: Dit betreft een Onder Toezicht Stelling van het kind/de kinderen bij Jeugdzorg als civiele handhavingsmaatregel, met het oogmerk om de naleving van een door de rechter beschikte maar niet-nagekomen omgangsregeling te bewerkstelligen. Het wordt ouders bij een verzoek om civiele handhavingsmiddelen bij de KortGeding-rechter echter sterk afgeraden om als mogelijke handhavingsmaatregel te vragen om deze zgn. 'Omgangs-OTS' bij Jeugdzorg, omdat de ervaringen inmiddels hebben geleerd dat Jeugdzorg bij deze Omgangs-OTS-en steeds aan de kant van de de omgang frustrerende ouder gaat staan en daarbij eindeloze trajecten ingaat, waarbij in de praktijk weinig tot helemaal niets wordt gedaan om de naleving van de door de rechter beschikte (maar niet-nagekomen) omgangsregeling ook daadwerkelijk te bewerkstelligen.

2. Aangifte doen bij de politie van het strafbaar feit van "onttrekking" conform Art 279 Sr. 

Als de civiele handhavingsmiddelen niets hebben geholpen, en dat is helaas meestal de praktijkervaring, dan rest u als ouder geen andere weg dan bij de politie aangifte van onttrekking te doen conform Art. 279 Sr.

U kunt alleen aangifte van onttrekking doen wanneer uw zaak voldoet aan de volgende drie voorwaarden:
1. U beschikt over een bij rechterlijke beschikking vastgestelde omgangsregeling met uw kind(eren)
2. U heeft het 'gezamenlijk gezag' over uw kind(eren) van de rechter toegewezen gekregen
3. De andere ouder houdt zich zonder uw toestemming niet aan de door de rechter beschikte omgangsregeling.

Is dit het geval dan doet u het volgende:

In de woonplaats van het adres waar u de omgang geweigerd wordt belt u de politie.
Deze komt ter plaatse, constateert de weigering en zal op uw verzoek sommeren de omgangsregeling na te komen.
U noteert tijdstip en namen van de politieagenten.
Bij volhardende weigering gaat u naar het dichtstbijzijnde politiebureau om aangifte te doen van onttrekking aan de ouderlijke macht.

U neemt mee:

1. Uw identiteitsbewijs.

2. De uitspra(a)k(en) van de rechtbank in uw zaak omtrent (a) uw omgangsregeling en (b) de toekenning van het gezamenlijk gezag aan u.

3. (a) De uitspraak van de Hoge Raad van 15 februari 2005 (die het niet-nakomen van de beschikte omgangsregeling bij gezamenlijk strafbaar stelt) en (b) het Rapport 2007/034 van De Nationale Ombudsman (met daarin de aanbeveling aan de Nederlandse politie om aangiften onttrekking (Art. 279 Sr) bij het niet-nakomen van een omgangsregeling bij gezamenlijk gezag ook daadwerkelijk op te nemen).
Zorg dat de prints goed leesbaar zijn.

4. Onderstaand onttrekkingsartikel Art. 279 Sr uit het Wetboek van Strafrecht. (selecteren/knippen/plakken)

Artikel 279 Sr, Wetboek van Strafrecht.

1. Hij die opzettelijk een minderjarige onttrekt aan het wettig over hem gesteld gezag of aan het opzicht van degene die dit desbevoegd over hem uitoefent, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie.
2. Gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt opgelegd indien list, geweld of bedreiging met geweld is gebezigd, of indien de minderjarige beneden de twaalf jaren oud is.

U zegt op het politiebureau dat u aangifte wil doen van onttrekking aan de ouderlijke macht tegen de ouder die de beschikte omgangsregeling niet nakomt, waarbij u naargelang de situatie al dan niet expliciet al dan niet melding laat maken van een evt. verzwarende omstandigheid, indien er sprake is van "list, geweld of bedreiging met geweld is gebezigd, of indien de minderjarige beneden de twaalf jaren oud is".

Als de politie niet begrijpt wat u bedoeld laat u hen de uitspraak van de Hoge Raad en de aanbeveling in Rapport 2007/034 van De Nationale Ombudsman zien en een printje van Art 279 Sr van het Wetboek van Strafrecht.

Ongeldige redenen van de politie om de aangifte niet op te nemen kunnen zijn:

1. “Het betreft een CIVIELE zaak.”
Antwoord: “Voor de civiele zaak zal ik een kortgeding aanspannen en een dwangsom eisen. De strafrechterlijke kant van de zaak handelt u af.”

2. “Wij gaan niet aan kinderen trekken.”
Antwoord: “Dat doet u wel als u de aangifte niet opneemt. U trekt dan mee aan de kant waar het misdrijf begaan word.”

3. Vul zelf maar in, alles is mogelijk: “Wij houden niet van wijsneuzen.” Zelfs: “Uw ex wil het gewoon niet.”

Uw antwoord is bij weigering van de politie om de aangifte op te nemen altijd:
“Ik zal dan direct bij de officier van Justitie zelf aangifte laten doen door mijn advocaat.”
U belt uw advocaat en laat die direct bij de officier van Justitie bij de rechtbank horende bij de woonplaats waar u aangifte wil doen de aangifte doen. Die zal de politie dan opdracht geven de aangifte op te nemen. Informeer zelf bij de politie wanneer u welkom bent, nadat uw advocaat van de officier van Justitie bericht heeft ontvangen dat u aangifte kunt gaan doen.

Als dat dan nog niet heeft geholpen kunt u nog een brief schrijven aan de voor de Nederlandse politie verantwoordelijke minister van Veiligheid en Justitie, waarin u er op grond van de uitspraak van de Hoge Raad op wijst dat sprake is van een strafbaar feit en u de minister als baas van de politie verzoekt om de opname van uw aangifte van onttrekking door de politie te gelasten.

Waar het bij dit alles op aankomt is dat u zich bij het doen van uw aangiften onttrekking bij de politie niet gemakkelijk uit het veld laat slaan en laat wegsturen. De aarzelende houding van de politie om uw aangifte onttrekking op te nemen overigens niet noodzakelijkerwijs een gevolg van directe onwil maar soms ook van onwetendheid bij de politie, dat het ook hier gaat om het strafbaar feit van onttrekking.

Herhaald aangifte doen bij de politie i.v.m. dossieropbouw tegen omgangsfrustrerende ouder
U dient de aangifte bij de politie bij elke nieuwe keer dat de beschikte omgangsregeling niet wordt nagekomen te herhalen om zo politie en justitie in staat te stellen om een goed strafdossier (een zgn. verzamelaangifte) tegen de omgangsfrustrerende ouder op te bouwen ten behoeve van de vervolging door het OM voor de strafrechter.

Aanmelden bij Buro Slachtofferhulp:
Vergeet niet om u bij de aangifte bij de politie ook tegelijk als slachtoffer van een misdrijf aan te laten melden bij Buro Slachtofferhulp (Telefoon: 0900-0101 (lokaal tarief)) en hun hulp te vragen in deze moeilijke omstandigheden. Via de Slachtofferinformatielijn kunt u nl. navragen hoe de stand van zaken is met de afhandeling en vervolging van uw aangifte, op welke datum de strafzitting gepland is en hoe u op de strafzitting gebruik kunt maken van uw spreekrecht als slachtoffer. Het nummer staat op de aangifte vermeld.

3. Vervolging van het strafbaar feit "onttrekking" conform Art 279 Sr. door de Officier van Justitie (Openbaar Ministerie - OM)

Seponering/sepot door de Officier van Justitie en Artikel 12-Sv-procedure bij het Gerechtshof
Als u aangifte gedaan heeft bij de politie bent u er nog steeds niet. De Officier van Justitie kan dan alsnog besluiten om uw aangifte niet te vervolgen maar te seponeren. Tegen dat sepotbesluit kunt u echter zelf en zonder hulp van een advocaat weer beroep aantekenen bij het Gerechtshof middels een zgn. Artikel 12-Sv-procedure, waarin u het Gerechtshof vraagt de Officier van Justitie te gelasten om dit strafbaar feit toch te vervolgen.  Wij adviseren u ook om dat te doen. Het belang van uw kind(eren) op beide ouders is een zeer zwaarwegend belang.

4. Strafzitting bij de strafrechter

Voorafgaande of gelijklopende civiele stappen (Kort Geding) zijn aanbevolen:
N.b. Zie toelichting boven bij stap 1:
Het verdient aanbeveling om voorafgaand of gelijklopend aan het doen van de hierboven beschreven strafrechtelijke aangiften bij de politie tegen het niet nakomen van de omgangsregeling door de verzorgende ouder, eerst via een Kort Geding de civiele rechter om nakoming van de omgangsregeling te verzoeken, waarbij u niet vergeet handhavingsmiddelen (een dwangsom, gijzeling etc.) te eisen op het nakomen van de omgangsregeling. Daarvoor gaat u naar een advocaat.

DAT is die civiele procedure waar wel eens naar verwezen word.

Sexe-justitie in de Nederlandse rechtspraak

De uiteindelijk uitgesproken straf van de rechter tegen de onttrekkende ouder wanneer dit een vrouw of moeder kan u mogelijk tegenvallen. Het gaat tot nu toe vaak uitsluitend om een voorwaardelijke taakstraf van zo'n 40 uur of meer en deze is bovendien tot nog toe bij geen van de voor onttrekking veroordeelde vrouwen of moeders daadwerkelijk ten uitvoer gelegd..

Misschien was u daar nog niet van op de hoogte, maar in de Nederlandse rechtspraak is naar analogie van de vroegere 'Klassejustitie' nu noch steeds sprake van een ernstige en chronische vorm van 'Sexejustitie'. De veroordelingen voor het strafbare feit van onttrekking zijn hiervan een goed voorbeeld. Waar

Dit is een direct gevolg van een brief van 4 december 2002 van de Minister van Justitie die is geschreven in het kader van de totstandkoming van de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding.

In uitspraak LJN: BZ0555 d.d. 24-12-2012 van de Rechtbank Amsterdam staat deze brief daarbij als volgt samengevat:

“Het naleven van een omgangsregeling dient volgens de kennelijke bedoeling van de wetgever te worden gehandhaafd door middel van maatregelen van civielrechtelijke aard, zoals de dwangsom, lijfsdwang, afgiftebevel of het toewijzen van het eenhoofdig gezag aan de ouder bij wie het kind niet zijn hoofdverblijfplaats heeft of de ondertoezichtstelling of aanwijzing van een bijzonder curator.”

Met andere woorden indien de ouder die aangifte wegens onttrekking aan het ouderlijk gezag, Art 279 Sr, doet, geen voorafgaande civiele procedure(s) heeft gevoerd om dwangmaatregelen te eisen, wordt het O.M. niet ontvankelijk verklaard.

_____
Disclaimer: Op deze website wordt geen sluitend juridisch advies gegeven: neemt u hiervoor, als het zover komt, contact op met bijvoorbeeld een advocaat, notaris of de geëigende overheidsinstanties. Deze website huldigt een eigen rechtsopvatting op een rechtsgebied dat in ontwikkeling is. Hoewel er de grootst mogelijke algemene zorg aan uw adviesverzoek en – in voorkomend geval - melding besteedt wordt, zijn we niet aansprakelijk voor de gegeven adviezen. Adviezen en reacties worden uitsluitend gegeven onder volledige uitsluiting van alle aansprakelijkheid voor de gegeven adviezen en reacties.
_____